Uroczystości ku czci serbskich żołnierzy.

 Dnia 09.05.2017 r. o 12.45 przy pomniku międzynarodowym na cmentarzu wojennym przy ul. Reymonta w Stargardzie stanęła kompania honorowa wystawiona przez 2 stargardzki batalion saperów. Na sztandarze tej jednostki zawsze zwraca uwagę szarfa Orderu Virtuti Militari najwyższego polskiego odznaczenia bojowego, które batalion otrzymał za forsowanie Odry 16.04.1945 r. Zapalono znicz i po obu stronach pomnika stanął posterunek honorowy polskich żołnierzy. Plac przed pomnikiem zapełniał się przybyłymi gośćmi, wśród nich byli:

Dowódca Garnizonu Stargard płk Jacek Rolak, Ks. Jarosław Biryłko – Proboszcz Parafii Prawosławnej, Ewa Sowa - Zastępca Prezydenta Stargardu, Małgorzata Wójcik- Bąk - Dyrektor Wydziału Kultury, Sportu i Turystyki, Marcin Przepióra- Przewodniczący Rady Miejskiej, Waldemar Gil - Wicestarosta Stargardzki, Kazimierz Szarżanowicz- Wójt Gminy Stargard, Jerzy Makowski - Zastępca Wójta, Włodzimierz Owczarek - Dyrektor Szkoły Podstawowej Nr 5 , Ryszard Hadryś - Dyrektor Dróg Powiatowych, Jolanta Aniszewska - Zastępca Dyrektora Muzeum , mjr Paweł Cybulski - Zastępca Dyrektora Zakładu Karnego , Andrzej Haftman- Prezez PEC, Paweł Ksiądz- Prezes ZZO , Jerzy Siodłak - Prezes STBS , Jacek Paczewski – Dyrektor senapidu, przedstawiciele komendanta policji, przybyli także parafianie miejscowej parafii prawosławnej. Zrobiło się barwnie od przyniesionych wieńców i wiązanek kwiatów.

Wszyscy przybyli tu by, dzień po oficjalnych obchodach w Polsce Dnia Zwycięstwa, uczcić żołnierzy serbskich spoczywających na tym cmentarzu ,którzy podczas obu wojen światowych zmarli w Stargardzie jako jeńcy wojenni miejscowych obozów. Powodem tej jednodniowej różnicy jest to, iż w Serbii Dzień Zwycięstwa obchodzony jest 9 maja. Stało się tak dlatego, gdyż tego dnia 1945 r. na terenie Królestwa Jugosławii trwały jeszcze zacięte walki z Niemcami. Państwo to, było częścią koalicji antyhitlerowskiej i wniosło realny wkład w unicestwienie faszyzmu nie tylko niemieckiego ale także włoskiego. Poniosło wielkie straty w swoich obywatelach co dowodzą też liczne mogiły na stargardzkim cmentarzu.

Przy głównym wysiłku organizacyjnym, Parafii Prawosławnej p/w Świętych Piotra i Pawła w Stargardzie i Radovana Protića z Łowicza Wałeckiego obchody w dniu 9 maja serbskiego Dnia Zwycięstwa są już w Stargardzie tradycją. Tak też było w tym roku, punktualnie o godz. 13.00 meldunek dowódcy kompanii honorowej złożony dowódcy garnizonu Stargard płk Jackowi Rolak rozpoczął uroczystość. Organizacyjnie była ona dwuczęściowa. W części pierwszej uczczono wszystkich spoczywających na cmentarzu a część drugą poświęcono wyłącznie Serbom. Zagajenia dokonał proboszcz parafii prawosławnej w Stargardzie ks. Jarosław Biryłko, po czym głos zabrał Radovan Protić. W swojej wypowiedzi nawiązał do martyrologii i walki o wolność swego narodu. Zaznaczył, że Serbowie w Polsce pamiętają, że na stargardzkim cmentarzu obok „naszych braci , którzy oddali życie w obu światowych wojnach leżą żołnierze innych państw koalicyjnych dlatego nim przejdziemy do sektora z grobami Serbów oddajmy im cześć poprzez modlitwę i złożenia wieńca”. Następnie ks. J. Biryłko podszedł do pomnika i modlił się w intencji wszystkich żołnierzy , którzy w światowych kataklizmach oddali życie za wolność narodów. Po czym Radovan Protić , który w tym dniu reprezentował Pana Ambasadora Republiki Serbii Nikola Zurovac oraz Vlastimir Mijuśković złożyli w imieniu swego narodu wieniec w barwach narodowych Serbii.

Następnie wszyscy uczestnicy przeszli do sektora serbskiego cmentarza gdzie przy zbiorowej mogile bezimiennych żołnierzy łopotały flagi Polski i Serbii i podobnie jak przed pomnikiem stał posterunek honorowy Wojska Polskiego . Palił się znicz, a przed sektorem stała ceramiczna waza z przywiezioną z Serbii ziemią. Ta część uroczystości rozpoczęła się od rozdania zgromadzonym świec cerkiewnych , które wkrótce wszyscy zapalili. Okolicznościową wypowiedź odczytał ppłk. rez. Andrzej Szutowicz z Stowarzyszenia Saperów Polskich w Drawnie , który wspomniał : „Stoimy tu przy serbskich mogiłach mając do spełnienia misję niezwykłą, otóż z dalekiej Serbii przywieziona została ojczysta ziemia. Za chwile zostanie rozrzucona po serbskich mogiłach.

W serbskiej pięknej wojennej pieśni Tamo daleko, której ranga jest taka jak w Polsce Pieśń Reprezentacyjna Wojska Polskiego są słowa, które każdego wzruszają wielką tęsknotą do będącej za morzem ojczyzny, wspominane są krzywdy i ból. Tamo Daleko w połączeniu z wierszem z wyspy Korfu przedstawia cały dramat serbskich żołnierzy, którym wojna zniszczyła domy , zabrała bliskich a ich samych rzuciła w różne miejsca Europy „daleko od swojej ikony –Slawy”… W wypowiedzi tej została podkreślona rola władz Stargardu i Muzeum oraz Stowarzyszenia Saperów Polskich koła w Drawnie by pamięć o żołnierzach serbskich na Pomorzu trwała.

Po tym ks. Jarosław Biryłko modlił się w intencji Serbów , poświęcił ziemię i wszystkie groby. Następnie niemal spontaniczne rozrzucono ziemię po serbskich grobach, nie pominięto żadnej mogiły, ustawiano na grobach palące się świece. Radowan Protić i Vlastimir Mijuśković ułożyli na przygotowanym stelażu drugi wieniec od Republiki Serbii. Zgromadzeni goście i parafianie położyli kwiaty na licznych grobach. Zapanowała atmosfera zadumy. Kończąc uroczystości wszyscy wsłuchali się w odtworzona pieśń „Tamo Daleko”. W niejednym oku zakręciły się łzy.

fot. Tadeusz Surma