Historia parafii prawosławnej pw. Św. Ap. Piotra i Pawła w Stargardzie Szczecińskim
Omawiając historię parafii prawosławnej pw. Św. Ap. Piotra i Pawła w Stargardzie Szczecińskim należy zauważyć, że jest ona jedną z najmłodszych w diecezji wrocławsko‑szczecińskiej dekanatu szczecińskiego.
Z dokumentów archiwalnych można wywnioskować, że już w roku 1946 w Stargardzie odbywały się sporadyczne nabożeństwa sprawowane w prywatnym pomieszczeniu. Opieką duszpasterską otaczali prawosławną społeczność duchowni posługujący w parafii w Szczecinie. Pierwsze starania o utworzenie parafii w Stargardzie poczyniono w roku 1949, powierzając organizację struktur księdzu Janowi Reszetce. Działania tworzenia parafii zostały zablokowane przez ówczesne władze. Ponowne próby zostały podjęte w 1952 roku, lecz także nie przyniosły pożądanych efektów. Ówczesny dziekan dekanatu szczecińskiego ks. Jan Ignatowicz także starał się interweniować w sprawie pozyskania obiektu sakralnego dla społeczności stargardzkiej. Wystosował nawet pismo z dnia 20 lutego 1952 roku do Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie, znowu zapadła decyzja odmowna. Dopiero w listopadzie 1954 roku przyznano Polskiemu Autokefalicznemu Kościołowi Prawosławnemu w Polsce obiekt w Stargardzie. Był to po ewangelicki, neogotycki kościół, zbudowany na planie krzyża greckiego znajdujący się w centrum miasta. Zanim jednak oficjalnie PAKP przejął obiekt Kuria rzymskokatolicka w Gorzowie starała się wstrzymać, a nawet cofnąć decyzję przekazania kościoła. Urząd do Spraw Wyznań nie zmienił jednak stanowiska w tej sprawie i w grudniu 1954 roku obiekt należał do kościoła prawosławnego. Po przystosowaniu obiektu na potrzeby cerkwi w marcu 1955 roku zostało odprawione pierwsze nabożeństwo. Część wyposażenia stargardzkiej cerkwi pochodziło z zlikwidowanej parafii w Kijowcu (pow. Biała Podlaska).
W latach 50‑tych stargardzka parafia skupiała około 90 rodzin. W większości byli to ludzie, którzy zostali przesiedleni na ziemie zachodnie podczas Akcji Wisła. Były także osoby które przyjechały za pracą na nowe ziemie odzyskane.
Pierwszym proboszczem posługującym w stargardzkiej parafii był ks. Juwenaliusz Wołoszczuk, niosący posługę w latach 1954–1961. Kolejne lata był to czas powrotu ludzi w rodzinne strony, wyjazdy za granicę, co skutkowało zmniejszeniu się liczebności parafii. Przyczyniło się to do sytuacji przyłączenia do Stargardu (jako filialnej) cerkwi ku czci. Św. Mikołaja w Dolicach, która istniała od roku 1949. Nabożeństwa w Dolicach były sprawowane do 1968 roku, kiedy to utrzymanie świątyni w związku z brakiem wiernych było nierentowne. Wyposażenie cerkwi zostało zabrane i przewiezione do cerkwi w Stargardzie i Gryficach. Świątynia została zamknięta i z roku na rok jej stan techniczny się pogarszał aż do roku 2011 kiedy to rozpoczęto pracę zabezpieczające.
W latach 1961–1966 posługę duszpasterską niósł ks. Grzegorz Ostaszewski. Szczególną radość parafia przeżywała 12 lipca 1964 roku , gdy podczas święta ku czci Św. Ap. Piotra i Pawła dokonano poświęcenia cerkwi przez ówczesnego ordynariusza diecezji Bp. Bazylego ( ŚP. Metropolita Bazyli Doroszkiewicz ). W poświęconym prestole złożono cząstkę relikwi Świętego Męczennika Młodzieńca Gabryjela Zabłudowskiego.
W latach 1966–1983 posługę niósł ks. Konstanty Bajko. Wpływ księdza Konstantego na rozwój parafii był szczególny. Parafianie wspominają księdza jako: gorliwego, oddanego, kochającego ojca, zarówno nauczyciela i lekarza który mimo wielu doświadczeń życiowych , prześladowań wskazywał drogę wiodącą do Boga. Swym życiem i doświadczeniem pokazał , że zawsze należy szanować i kultywować wiarę swych ojców, mimo różnego rodzaju ataków złowrogich sił. Wielu ochrzcił , wielu nawrócił i dla wielu wskazał jak żyć w bliskości z Bogiem. Był surowym, wymagającym a za równo kochającym człowiekiem.
Najdłużej posługę duszpasterską sprawował ks. Paweł Gumieniak (od 1983 roku do 17 maja 2007roku ). W tym okresie został wybudowany dom parafialny, przeprowadzono kilka remontów zarówno z zewnątrz jak i wewnątrz cerkwi.
Następnie od 17.05.2007 roku do 31.10.2007 roku i od 29.12.2009 roku do 03.09.2010 roku funkcję proboszcza pełnił ks. Paweł Stefanowski.
W okresie od 31.10.2007 roku do 29.12.2009 roku – jako proboszcz, od 29.12.2009 do dnia dzisiejszego – wikariusz ) – ks. Wiktor Szajkowski.
Od dnia 04.09.2010 roku do chwili obecnej proboszczem parafii jest ks. Jarosław Biryłko.
Z roku na rok stargardzka świątynia wymagała co raz to bardziej pilnych prac remontowych. W latach 2008 -2010 udało się wymienić pokrycie dachu i dokonać częściowych napraw elewacji. Jednak wnętrze wymagało pilnych prac. Odpadające tynki, przestarzała instalacja elektryczna, brak ogrzewania, wilgoć, zniszczona stolarka okienna i drzwiowa, zniszczona podłoga uniemożliwiały godne sprawowanie św. Liturgii.
W roku 2010 parafia poczyniła starania pozyskania dotacji na remont ze środków Unijnych. W 2011 roku uzyskała wsparcie finansowe z Regionalnego Programu Operacyjnego z działania. 6.2.2.” Zachowanie dziedzictwa kulturowego na obszarze metropolitalnym” i otrzymała dofinansowanie. Parafia pozyskała na ten cel 1 milion 285 tys. 601 złotych.
Ważnym wydarzeniem w życiu parafii była sprawowana w dniu 18 września 2011 roku Św. Liturgia, poświęcenie krzyży oraz molebień przed rozpoczęciem kapitalnego remontu świątyni. W tym dniu uroczystościom przewodniczył ordynariusz diecezji Abp. Jeremiasz.
